HUKUKİ BAKIŞ

HUKUK DEVLETİ NEDİR. NE DEĞİLDİR?

Günümüzde hukuk devleti ifadesi çok sık karşılaştığımız ve kullandığımız bir kavramdır.Haksız bir eylemle karşılaştığımız ya da hakkımız olan bir şeyi elde edemediğimizde hepimiz burası bir hukuk devleti ifadesinikullanırız.Öyleyse hukuk devleti nedir, ne değildiri bilmek gerekir.

Hukuk devletinin tarihsel sürecine bakacak olursak ilk aşama Ortaçağ’da ortaya çıkan ‘Mülk Devleti Anlayışı’ dır. Sonrasında Almanya’daPolis Devleti Anlayışı devamında ise 18.yüzyılda ‘Hazine Teorisi Anlayışı’ ortaya çıkmıştır. Ancak günümüzde  hakim olan anlayış  tüm dünya ülkeleri tarafından da benimsenen ve hedeflenen  Hukuk Devleti Anlayışı ve Hukukun Üstünlüğü İlkesi olmuştur.

1982 Anayasamızın 2.maddesi ile ‘Türkiye Cumhuriyeti demokratik bir hukuk devletidir.’ denilmiş,  hukuk devleti ifadesi cumhuriyetin nitelikleri arasında  sayılmıştır. Çağdaş, ileri bir medeniyet iddiası n da olan devletimiz kurulduğu andan itibaren hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü ilkesiyle hareket etmiş ve bunun için gerekli tüm adımları atmıştır. Ancak atılan adımların yalnız iç hukukla sınırlı kalması yeterli  olmayıp uluslararası hukukla da uyumlu hale getirilmesi şarttır. Bu sebeple  hukuki güvenliği sağlayan her türlü uluslararası anlaşma ve  belgelere katılım sağlanmıştır.

Peki nedir bu hukuk devleti?

Hukuk devleti, en basit tanımıyla tüm işlem ve eylemlerinde hukuk kurallarına bağlı olan ve vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlayan devlettir.

Peki bir hukuk devletinde olması gereken özellikler nelerdir?

Öncelikle devletin üç temel organı olan yasama, yürütme ve yargı erki anayasa ve hukukla bağlı olmak zorundadır. Hukuk  devletinin temel amacı,temel hak ve özgürlüklerin tanınıp  güvence altına alınmasıyani bireyin devlete karşı korunması, hukuki güvenliğin ve hukukunüstünlüğü ilkesinin sağlanmasıdır. Bu nedenle idarenin yargısal denetime tabi olması, yargı bağımsızlığı, hakimlerin bağımsız ve teminatlı olması, kuvvetler  ayrılığı ilkesi, idarenin faaliyetlerinin bilinebilir olması ve hukuki güvenlik ilkesinin hayata geçirilmiş olması gerekir.

  Pekihukuk devleti ne değildir?

Hukuk devleti kanun devleti demek değildir. Yine hukuk devleti polis devleti demek değildir. Yani kamu düzeni gerekçesiyle  kişi hak ve özgürlüklerine müdahale  edilmesine imkan tanıyan devlet demek değildir.Yalnız hukuka saygı gösteren değil  hukuku bir üst kavram olarak algılayıp hukukun üstünlüğü ilkesini tanıyan ve ona bağlı kalan devlettir. Hukuk devleti idarenin bütün işlem ve eylemlerinin yargı denetimine tabi olduğu idarenin yargı denetiminden bağışık olmadığı hukuki güvenliğin sağlandığı devlettir.

Hukuk devleti insan onurunu koruyan, ekonomik, sosyal ve kültürel anlamda  bireyin gelişmesini sağlayan ve bunu kendine misyon edinen devlettir. Aynı zamanda bireylerin hukuk kurallarına dayanarak kazandıkları hakları tanımayan devlet değildir. Hukuk devleti hukuki istikrarı sağlayan devlettir. Hukukun genel ilkelerini gözeten devlet hukuk devletidir.

Günümüzde devletler hukuk devleti olabilme adına yalnız hukuku değil demokrasi, çoğunluk, katılım, özgürlükler gibi birçok kavramı içselleştirebilmeli ve bu yolda gereken tüm adımları atmalıdır.Bireyler  ülkesinde haksızlığa uğramayacağına, bir hukuksuzlukla karşılaşmayacağına dair inançlı olmalı kendisini güvende hissedebilmelidir Bunu gerçekleştirebilen devletler hukuk devleti olmayolunda büyük mesafeler kat etmişledir.